www.culturenow.gr

fractalart.gr

diastixo.gr

www.bookpress.gr

popaganda.gr

fractalart.gr

fractalart.gr

blog.public.gr

aylogyros.blogspot.gr

Σύνθεση λόγων, σπαράγματα ύφους, σπαραγμοί ψυχής. Γλώσσα που δοκιμάζει και δοκιμάζεται.  Μια τοιχογραφία αισθημάτων και περιπετειών: η αφήγηση στα «Τελευταία νέα από την Ιθάκη» έχει την ποικιλία της πολυμορφίας. Είκοσι έξι μικρές ιστορίες ολοκληρώνουν τη σύνθεσή της. Στην αρχή της καθεμιάς καρφιτσωμένο ένα μικρό απόφθεγμα της Οδύσσειας δίνει το παράγγελμα για το παρακάτω. Αν ο Όμηρος είναι ο λόγος, η αφήγηση είναι ο αντί-λογος. Και τα δυο αναμετριούνται και μετρούν το βάθος τους - το βύθισμα στην Ιστορία και στον χρόνο: ο αγωνιστής του ’21, ο αγράμματος «Υπονωμοτάρχης», ο άτυχος ημιονηγός των βαλκανικών πολέμων, ο βυζαντινός Βασίλειος, ο δωσίλογος Πούλος, ο αντιστασιακός Πέτρος Κόκκαλης και άλλοι, όλοι με τη χθόνια μοίρα τους αντάμα στο διάσελο της Ιστορίας κι αποκεί, ξεκολλημένος, ο επιστολογράφος Καβάφης, μία κληρονόμος κόρη, η Μικρασιάτισσα της Χίου, μία κυνηγημένη Αρμένισα, ένας φονιάς, ένας καλόγερος, πρόσωπα που διασταυρώνονται, βίοι αποκαθηλωμένοι, καθαγιασμένες μορφές.
Η σχέση ανάμεσα στα ομηρικά αποσπάσματα και τις ιστορίες που τα συνοδεύουν; Εδώ θα επιστρατευτεί ο «επαρκής αναγνώστης». Αυτός θα εκτιμήσει συσχετισμούς, το δέσιμο του νέου κόσμου με τον παλιό, της παρούσας ζωής με τη ζωή την αλλοτινή, το αντάμωμα και το ξεχώρισμά τους. Ο αναγνώστης θα μαζέψει το αναπάντητο, το παράλογο και το κωμικό για να εξηγήσει, καμιά φορά, το ανεξήγητο. Διότι κάπου εκεί, ανάμεσα στον Όμηρο και στη σύγχρονη εποχή, παραφυλάει το κενό. Το άδειο του κόσμου, όπως το άδειο της λευκής σελίδας. Το κενό της σεφερικής προσωπίδας, κενό ύπαρξης και ανυπαρξίας στα δόντια της γραφής και της δημιουργίας.
Αν λοιπόν οι αφηγήσεις σκαλώνουν στον Όμηρο και αναδύονται μέσα από την ομηρική μνήμη, φτιάχνουν τον δικό τους μύθο και τη δική τους αλήθεια. Αναδεύονται μέσα από τον χρόνο με τέτοιο σπαραγμό που είναι αδύνατο να τις αγνοήσεις, να αγνοήσεις τη ζωή, τα πρόσωπα, τους χαρακτήρες. Άνθρωποι που δεν κινδυνεύουν από την κανονικότητα, ήρωες που ζούνε τον πιο βαθύ τους κίνδυνο. Κρυφές πτυχές, επεισόδια που μεταφέρονται από τον ιδιαίτερο χωρόχρονό τους σε έναν χωρόχρονο ενιαίο - εκείνο της αφήγησης. Απομνημονεύματα, διοικητικές αναφορές, αναγνώσεις παλαιών ημερών, επιστολές, βραχύβιες ημερολογιακές σημειώσεις, ένα προικοσύμφωνο του 17ου αιώνα, ένας εσωτερικός μονόλογος, άλλες αναφορές στη βυζαντινή χρονογραφία, κομμάτια ηθογραφίας, βιογραφικός λόγος, όλα μαζί ακολουθούν τις μεταμορφώσεις μιας γραφής που βουτάει βαθιά στη δεξαμενή της ελληνικής γλώσσας, ξεδιψάει αποκεί, δροσίζεται και δροσίζει. Είναι ένας λόγος μαεστρικός που ορίζει μια διαδρομή, μια περιπέτεια: την περιπέτεια της γραφής, αυτή τη φορά. Την οδύσσειά της. Θα ’λεγες, πως ο βαθύς ιστορικός χρόνος του κειμένου ορίζει στο ύφος της γραφής το πέρασμά του. Κι επειδή η λογοτεχνία είναι πάνω απ’ όλα γλώσσα, ο πόνος και ο ζήλος των χαρακτήρων γίνεται ο πόνος και ο ζήλος της γλώσσας τους.
Το κείμενο συνθέτει πολλές φωνές. Είναι μία σύνθεση, μία συμφωνική των φωνών. Το σοβαρό ανακατεύεται με το κωμικό, ο διοικητικός λόγος παραχαράζεται με χιούμορ, η αδιάφορη υπηρεσιακή γλώσσα εμπλουτίζεται με το μεράκι της τέχνης του αυτοσχεδιασμού.
Τρυφερός με τους ήρωές του ο συγγραφέας ομιλεί την ιδιόλεκτό τους, παραλλάζοντας τεχνηέντως και τα χαρακτηριστικά της γραφής του, ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε αφήγησης. Ο λόγος συμπλέει με την εκάστοτε εποχή, συμπάσχει με τους χαρακτήρες (από το συν+πάσχω), ακολουθεί το ταμπεραμέντο τους, υπηρετεί τις προθέσεις τους τόσο εύλογα και πιστά, λες και γράφονται όλα με συμπαθητική μελάνη! Η «μίμηση» αυτή και με την αριστοτελική σημασία του όρου είναι τελικά και η πιο δραστική και δραματική πράξη γραφής. Μεταμορφώνει τα πάθη της λέξης και κάνει το πεζό, ποίημα. Ένας λόγος τεντωμένος ίσαμε την ποίηση που ακονίζει τις λέξεις του, σφυροκοπάει, γίνεται ποίηση, τραγούδι, ρυθμός. Αναδύει τα βαθύτερα, βυθίζει τα εφήμερα στην πρώτη ύλη της έκφρασης: την ποιητική. «Δεκάδες, χιλιάδες οι λέξεις στάζουν αίμα» λέει ένα από τα ποιήματα του βιβλίου. Μια ποίηση καταβύθιση στον βαθύτερο εαυτό; Στον φόνο και το αίμα, τον έρωτα και τη ζωή;
Στο τελευταίο κεφάλαιο, ο Οδυσσέας που αποκαλύπτεται έχει πολύ παράξενα χαρακτηριστικά. Είναι ένας νέγρος τραγουδιστής του ριθμ εν μπλουζ που συνθέτει μελωδίες υπερατλαντικές, ανακατεύοντας μαζί με στίχους ελληνικούς τις νότες ενός παλιού ρεμπέτικου που άκουσε ο ίδιος στα παιδικά του. Ξέμπαρκος στην Κρήτη. Αποκεί το πήρε να το διαλαλήσει σ’ όλον τον κόσμο. Οι στίχοι του τραγουδιού που επαναλαμβάνονται διακόπτουν τον πεζό λόγο, ρυθμικά, μια άλλη μελωδία.
Αν η ποίηση είναι η καταβύθιση στη γλώσσα, το σεργιάνι της στον κόσμο είναι η διαπλάτυνσή της. Παράξενο. Μέσα σ’ όλα αυτά τα λιμάνια, τους σταθμούς της ιστορίας, τα μήκη και τα πλάτη, μέσα σε μια τέτοια ετερότητα σαν να ψάχνει να βρει ο λόγος το συνδετικό του υλικό, κάτι βαθύ, ενιαίο, μία πηγή, μία ταυτότητα. Ούτε είναι τυχαίο που υιοθετεί τον ρυθμό: εκεί που ψάχνει ο λόγος την πηγή του, εκεί δροσίζει και ο στίχος του Ομήρου. Ο ρυθμός, η μελωδικότητα, η ποίηση γίνονται στο βιβλίο αυτό η ραχοκοκαλιά της αφήγησης, κρατούνε τον εσωτερικό σφυγμό του λόγου. Στο τραγούδι και στην ποίηση συναντιέται ο Οδυσσέας με τον κόσμο, ένας Οδυσσέας οικουμενικός, αυτή τη φορά. Ό,τι και να θέλουνε να μας πούνε τα «Τελευταία νέα από την Ιθάκη» μας το λένε τραγουδιστά.

left.gr

www.kathimerini.gr

www.oanagnostis.gr

www.bookpress.gr