www.kathimerini.gr

Η επανάσταση του Οκτώβρη του 1917, η οποία ακόμα και σήμερα, 100 χρόνια μετά, ρίχνει με πολλούς τρόπους τη σκιά της στον σύγχρονο κόσμο, σπανίως προσεγγίζεται «αντικειμενικά». Είναι βλέπετε τόσο ολοκληρωτικά πολιτικά φορτισμένη, που κάτι τέτοιο μοιάζει σχεδόν αδύνατο. Από αυτή την άποψη είναι θετικό που ο αριστερός China Miéville δηλώνει εξαρχής στην αφήγησή του πως δεν είναι «αντικειμενικός»· υπόσχεται όμως επίσης να είναι ψύχραιμος και να αποδώσει την ουσία των γεγονότων και των προσώπων, όπως αυτά προκύπτουν μέσα από την ιστορική έρευνα. Ίσως το ότι δεν νιώθει να δεσμεύεται από την υποχρέωση του ιστορικού στην αντικειμενικότητα, εκπορεύεται από το γεγονός πως δεν είναι τέτοιος. Αντιθέτως, ως συγγραφέας ιστοριών επιστημονικής φαντασίας –πολυβραβευμένος μάλιστα– καταφέρνει να αφηγηθεί τα βαρυσήμαντα γεγονότα με μια ζωντάνια που σπανίως συναντά κανείς σε τέτοιου είδους αναγνώσματα.

Το βασικό χαρακτηριστικό της δομής του «Οκτώβρη» είναι πως αντιλαμβάνεται (ορθά) τις εξελίξεις του 1917 ως μια συνεχόμενη επαναστατική διαδικασία, η οποία, ως γνωστόν, ξεσπά τον Φεβρουάριο εκείνης της χρονιάς, για να ολοκληρωθεί με την άνοδο των μπολσεβίκων στην εξουσία τον επόμενο Οκτώβριο. Με αυτήν τη λογική, κάθε μήνας του σημαδιακού εκείνου έτους γίνεται και ένα διαφορετικά τιτλοφορημένο κεφάλαιο που «τρέχει» λίγο παρακάτω τη συναρπαστική αφήγηση. Φυσικά, εδώ δεν πρόκειται για μυθιστόρημα. Το ύφος της γραφής είναι σοβαρό και μετρημένο, χωρίς παράλληλα να στερείται τους χυμούς του ιστορικού θρίλερ, το οποίο τελικά οποιαδήποτε μεγάλη επανάσταση μπορεί να τροφοδοτήσει. Αυτή η ζωντάνια προκύπτει κυρίως από τις μικρές λεπτομέρειες, τις οποίες ο συγγραφέας έχει με πολλή προσοχή συλλέξει και που συνθέτουν τις ευρύτερες πολιτικές κατευθύνσεις-ζυμώσεις της εποχής.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό του Miéville είναι πως δεν φοβάται να κάνει υποθέσεις, όχι για τα γεγονότα, αλλά για τα κίνητρα των μεγάλων πρωταγωνιστών της Ιστορίας. Επιπλέον δεν διστάζει να σκιαγραφήσει τις φιγούρες της επανάστασης με διαφορετικά χρώματα αναλόγως της περίστασης που περιγράφεται. Έτσι, για παράδειγμα, ο Λένιν χαρακτηρίζεται κάπου «οξυδερκής» και αλλού «παρορμητικός», ενώ (όλες) οι αντίπαλες παρατάξεις κρίνονται πολλές φορές σκληρά με βάση τις πράξεις ή τις παραλήψεις τους. Το πραγματικά αξιοσημείωτο ωστόσο, εκτός από τους επώνυμους πρωταγωνιστές, είναι ο σεβασμός που δείχνει ο συγγραφέας στην έννοια του λαού, τον οποίο αρνείται να υποβαθμίσει στον ρόλο του έρμαιου που βολικά (;) πολλές φορές η ιστοριογραφία του αποδίδει.

www.tovima.gr

www.bookpress.gr

Ανάμεσα στα βιβλία που γράφτηκαν για την Οκτωβριανή Επανάσταση ξεχωρίζει και αυτό του Άγγλου China Miéville, σε κάλλιστη μετάφραση του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη που  περιέχει στοιχεία που ήρθαν στο φως μετά την πτώση του λεγόμενου «υπαρκτού σοσιαλισμού». Ο Miéville, γνωστός συγγραφέας της φανταστικής λογοτεχνίας, με αρκετά βραβεία στο ενεργητικό του, δομεί το βιβλίο του ανά μήνα, απ’ τον Φλεβάρη του ’17 με την εξέγερση ενάντια στο τσαρικό καθεστώς έως και τον μεγάλο Οκτώβρη. Από την αρχή ο συγγραφέας δηλώνει πως είναι μεροληπτικός υπέρ της επανάστασης – ήταν μέλος του SWP της χώρας του αλλά τώρα συμμετέχει σε μια ανεξάρτητη σοσιαλιστική πλατφόρμα. Το αφήγημα διαβάζεται απνευστί καθώς ο τεχνίτης γραφιάς διατρέχει τα μονοπάτια και τις διασταυρώσεις του ιστορικού χρόνου χωρίς περιττές πληροφορίες αλλά κρατώντας, κυριολεκτικά, την ουσία. Αναδεικνύει τις πάμπολλες αμφιταλαντεύσεις των Μπολσεβίκων που πάλευαν με τις αντιφάσεις τους - φυσικά και του Λένιν, που δίνει τεράστια μάχη μέσα στο κόμμα να πείσει πρωτοκλασάτα στελέχη για την άμεση κατάληψη της εξουσίας την οποία οι εξεγερμένες μάζες την προσφέρουν, κυριολεκτικά, στους Μπολσεβίκους! Οι εργάτες και οι στρατιώτες που άλλαζαν, που ριζοσπαστικοποιούνταν ραγδαίως, «η διάθεση του πλήθους μεταδιδόταν από τον ένα στον άλλο σαν κύμα θερμότητας, σαν αυθόρμητο ξέσπασμα γέλιου, χαράς ή θυμού». Εκεί που επιμένει ο Miéville είναι στις συλλογικές διαδικασίες μέσα στην Κ.Ε. του κόμματος αλλά και σε διάφορες επιτροπές, στις ψηφοφορίες στις οποίες ο Λένιν συχνά ήταν μειοψηφία και στην πολεμική του να περάσει τις απόψεις του με επιχειρήματα. Ακόμα και λίγες ημέρες πριν από την τελική εξέγερση, οι Κάμενεφ και Ζινόβιεφ δημοσίευαν τη διαφωνία τους σε εφημερίδα! Αυτό που φωτογραφίζει ανάγλυφα ο συγγραφέας είναι ακριβώς η κίνηση των μαζών, όταν δεν θέλουν και δεν αντέχουν πλέον τη μέχρι τώρα ζωή τους και απαιτούν να αλλάξουν ζωή.

Ένας ιδιότυπος σταρ της λογοτεχνίας του φανταστικού με ερείσματα στη μαρξιστική Αριστερά καταπιάνεται με την εξιστόρηση των γεγονότων που οδήγησαν στην πρώτη επανάσταση του Φλεβάρη του 1917 και λίγους μήνες μετά, σε εκείνη του Οκτώβρη: χειμαρρώδης όσο και γλαφυρός, ο λόγος του ζωντανεύει τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα της περιόδου και αναδεικνύει τα κρίσιμα γεγονότα και τις κοινωνικές διεργασίες που ανέδειξαν τους μπολσεβίκους από ένα δυναμικό αλλά χωρίς ιδιαίτερη απήχηση κόμμα πρωτοπορίας στην κυρίαρχη δύναμη της νέας ιστορικής εποχής.

frapress.gr

www.artcoremagazine.gr