Ο βέλγος «φιλελεύθερος» Γκι Βέρχοφσταντ και ο γάλλος «πράσινος» Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ προτρέπουν την Ευρωπαϊκή Κοινότητα να προχωρήσει στην πολιτική της ενοποίηση...
tovima.gr

blod.gr

Αν ο «επαναστατικός ρεφορμισμός», μπολιασμένος με μια νέο-κινηματική λογική που αντιστρατεύεται τους παραδοσιακούς κομματικούς μηχανισμούς (ακόμη και αυτούς των Πρασίνων, που είναι από τους πλέον δημοκρατικούς και καταστατικά αποκεντρωμένους), είναι το πολιτικό πρόταγμα του Κον Μπεντίτ στο επίπεδο της πολιτικής οργάνωσης, ο δεύτερος πυλώνας της σκέψης του είναι ο απόλυτος και αδιαπραγμάτευτος φιλοευρωπαϊσμός του, η πίστη του σε μια πραγματική και δημοκρατική Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία. Το βιβλίο «Ξύπνα Ευρώπη – Ένα μανιφέστο για μια άλλη Ευρώπη» (εκδ. Μεταίχμιο, μτφρ. Γιάννης Καυκιάς), είναι το αποτέλεσμα μιας μεγάλης συνέντευξης που πήρε ο ειδικευμένος στα ζητήματα της Ευρώπης δημοσιογράφος της Liberation Ζαν Κατρεμέρ στους Ντανιέλ Κον Μπεντίτ και Γκι Βέρχοφσταντ, με θέμα, ακριβώς, το μέλλον της Ευρώπης και κατά πόσο το όραμα μιας ενωμένης ομόσπονδης Ευρώπης είναι εφικτό. Ο Γκι Βέρχοφσταντ, μια από τις λαμπρές προσωπικότητες της Ευρώπης, διετέλεσε Πρωθυπουργός του Βελγίου για εννιά συναπτά έτη (1999-2008), ευρωβουλευτής και πρόεδρος της Ομάδας Φιλελεύθερων και Δημοκρατών του Ευρωκοινοβουλίου, κι είναι ένας από τους πλέον ένθερμους και συγκροτημένους υποστηρικτές της μετεξέλιξης της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης σε «Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης».
Όπως ήταν επόμενο, η συζήτηση ανάμεσα σε έναν έμπειρο περί τα ευρωπαϊκά ζητήματα δημοσιογράφο και δύο φλογερούς όσο και πραγματιστές πολιτικούς (που δεν συγκλίνουν, όπως είναι εύλογο, σε όλα∙ ο Κον Μπεντίτ είναι περισσότερο οικολόγος-ελευθεριακός και ο Βέρχοφσταντ ένας πιο παραδοσιακός φιλελεύθερος, με ευαίσθητη κοινωνική ματιά όμως) είναι συναρπαστική όσο και διδακτική. Κεντρικός μοχλός πίσω από το πολιτικό πρόταγμα μιας πραγματικά Ενωμένης Ευρώπης, οικονομικά και πολιτικά, είναι οι νέες πραγματικότητες που έχει επιφέρει στην παγκόσμια πολιτικο-οικονομική σφαίρα η ταχέως εξελισσόμενη παγκοσμιοποίηση. Στο σημερινό κόσμο, με τις μεγάλες οικονομικές δυνάμεις να συγκροτούν πανίσχυρους πόλους επιρροής (ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Ινδία, Βραζιλία κ.ά), καμιά ευρωπαϊκή χώρα, ούτε καν η Γερμανία, δεν έχει το μέγεθος και την απαιτούμενη ισχύ ώστε να είναι ισότιμος και ανταγωνιστικός παίκτης. Μόνο μια ενωμένη ευρωπαϊκή Ένωση, με την ιδιαίτερη πολιτική της κουλτούρα και τις αξίες της, μπορεί να διαδραματίσει ρόλο σε αυτό το σκηνικό. Από αυτή την άποψη, η μετεξέλιξη της Ευρώπης δεν είναι απλώς μια πολιτική ουτοπία, αλλά όρος επιβίωσης των κρατών της. Μια διασπασμένη και σπαρασσόμενη από τους επιμέρους εθνικισμούς Ευρώπη, κακακερματισμένη και αδύναμη, θα οδηγούσε σε απόλυτη χρεοκοπία του δημοκρατικού και κοινωνικού της μοντέλου, με τραγικές συνέπειες για τους λαούς της. Αντίθετα, μια πραγματικά ενωμένη και δημοκρατική Ευρώπη, με την αναγκαία παραχώρηση εθνικής κυριαρχίας από τη μεριά των εθνών-κρατών, όχι μόνο θα δημιουργήσει έναν πανίσχυρο οικονομικά και πολιτικά γίγαντα, αλλά θα εισάγει δυναμικά στο διεθνή συσχετισμό δυνάμεων τις ευρωπαϊκές αξίες: Τη Δημοκρατία, τον σεβασμό στη διαφορετικότητα, τον πολιτικό πολιτισμό που διαθέτει η Ευρώπη και που δεν απαντάται πουθενά αλλού στον πλανήτη. Μια ισχυρή Ευρώπη, από αυτή την άποψη, είναι ταυτόχρονα δύναμη ειρήνης και προόδου για όλη την ανθρωπότητα. Τέλος, για το θέμα του «ευρωπαϊκού χρέους», ο Κον Μπεντίτ είναι ιδιαίτερα εύγλωττος: «Το χρέος των ΗΠΑ είναι μεγαλύτερο από εκείνο των κρατών μελών της Ευρωζώνης, αλλά αυτό ουδόλως επηρεάζει την αξία του δολαρίου. Όσο για την Ιαπωνία, το δημόσιο χρέος της είναι το μεγαλύτερο στον κόσμο. Αλλά κανένας δεν αμφιβάλει για τη δύναμη του γεν. […] Πώς εξηγείται αυτό; Η απάντηση συνίσταται στο ότι το γεν και το δολάριο στηρίζονται, το καθένα, από μια ισχυρή αρχή, από μία και μοναδική κυβέρνηση, από μια ενιαία διοίκηση.» (σ. 30)
Τα προβλήματα μετάβασης σε μια τέτοια Ευρώπη είναι πολλά, αλλά σημαντικότερο όλων είναι η ατολμία των ηγετών των ισχυρότερων χωρών της Ευρώπης, της Γερμανίας και της Γαλλίας. Ανίκανοι να αποτινάξουν από πάνω τους τα κελεύσματα του «εθνο-λαϊκισμού», δεν τολμούν τα μεγάλα βήματα που είναι απαραίτητα ώστε να σύρουν και τις υπόλοιπες χώρες προς την κατεύθυνση της ενοποίησης. Οι εθνικισμοί, οι τοπικισμοί, η στενοκεφαλιά πολλών επαγγελματιών πολιτικών, που παραπλανούν τους λαούς τους αποκρύπτοντάς τους ποιο θα είναι το πραγματικό τίμημα του κατακερματισμού και της εμμονής στην «εθνική κυριαρχία», είναι ένα από τα σημαντικά εμπόδια. Από την άλλη, η γραφειοκρατική συγκρότηση της σημερινής Ευρώπης, η επικράτηση των τεχνοκρατών και η συχνή περιφρόνηση της δημοκρατίας στο εσωτερικό της λειτουργίας της Ένωσης, χάριν μιας υποτιθέμενης «αποτελεσματικότητας» στη διοίκηση, έχουν δημιουργήσει αίσθημα απογοήτευσης και δυσαρέσκειας στους λαούς. Οι πολίτες της Ευρώπης βλέπουν τα κέντρα αποφάσεων να απομακρύνονται όλο και περισσότερο από το δικό τους ορίζοντα δράσης, τροφοδοτώντας έτσι ακόμη περισσότερο τον εθνικισμό, τη μισαλλοδοξία, τον ευρωσκεπτικισμό.
Στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης και του μανιχαϊστικού διπόλου «μνημονιακοί-αντιμνημονιακοί», τα ζητήματα που θέτει ο Κον Μπεντίτ μοιάζουν να απασχολούν ελάχιστα (και μόνο λίγα από) τα πολιτικά κόμματα και οριακά καθόλου την κοινωνία. Τα δυο σοβαρότερα πολιτικά ζητήματα του καιρού μας, πώς δηλαδή πρέπει να οργανώνεται η πολιτική και κοινωνική δράση, πότε αυτή είναι πιο αποτελεσματική και αλλάζει τη ζωή των ανθρώπων προς το καλύτερο εδώ και τώρα, κι όχι σε ένα ασαφές και ουτοπικό μέλλον, και παράλληλα το στοίχημα της εξέλιξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια ομοσπονδία 27 κρατών, με εκλεγμένους αντιπροσώπους, και κεντρική «κυβέρνηση», είναι δυστυχώς εκτός πολιτικής ατζέντας, εκτός δημόσιας σφαίρας.
Ο Ντανιέλ Κον Μπεντίτ –ο οποίος την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές «περιοδεύει» στη χώρα μας– έχει καταφέρει, μέσα από την πολυκύμαντη πορεία του, να συνθέσει μια πολιτική πρόταση που, αν μη τι άλλο, μπορεί να εμπνεύσει αισιοδοξία, κι έχει και το οραματικό στοιχείο που φαίνεται να έχει χαθεί τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη. Το όραμα μιας πραγματικά Ενωμένης Ευρώπης, σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, είναι το δίχως άλλο η πιο προοδευτική και πιο προωθημένη ιδέα που κυκλοφόρησε μεταπολεμικά στην τραυματισμένη από δύο αιματηρούς πολέμους Ευρώπη. Σε ένα περιβάλλον οικονομίστικο και τεχνοκρατικό, όπου κάθε μεγάλη αφήγηση για το μέλλον της ευρωπαϊκής ηπείρου έχει υποχωρήσει, η πίστη στην Ευρώπη (ως ενιαία οικονομία και πολιτισμική παρακαταθήκη) είναι η μοναδική ιδεολογία που έχει πραγματικό περιεχόμενο και προοπτική, πολύ περισσότερο για χώρες της περιφέρειας, οικονομικά αδύναμες και πολιτικά ασταθείς, όπως η δική μας. Η συζήτηση, έστω καθυστερημένα, πρέπει κι εδώ να ξεκινήσει.