Διαβάζοντας

ΝΟ14ΜΕ

Το Περιοδικό

Ενεργός στο Κίνημα Μαύρων Τεχνών ήταν (γεννημένος το 1937) Γουίλιαμ Μέλβιν Κέλι, του οποίου το πρώτο μυθιστόρημα, που είχε βγάλει όταν ήταν είκοσι τεσσάρων ετών, εκδόθηκε μόλις στα ελληνικά. Ο τίτλος του βιβλίου αυτού, ο «Διαφορετικός τυμπανιστής», προέρχεται από τον Χένρι Ντέιβιντ Θορό, τον φιλόσοφο της «πολιτικής ανυπακοής» που ενέπνευσε μεταξύ άλλων και τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.
Ο διαφορετικός τυμπανιστής εν προκειμένω είναι ο Τάκερ Κάλιμπαν, γόνος οικογένειας σκλάβων, που κάποια στιγμή κάνει κάτι αναπάντεχο στο μικρό κομμάτι γης που έχει αγοράσει (ένα κομμάτι από τη γη που έχει σημαδευτεί από τη σκλαβιά και το αίμα των προγόνων του): παραγγέλνει ένα φορτηγό αλάτι, το σκορπάει στο χωράφι του, σκοτώνει τα ζώα του και βάζει φωτιά στο σπίτι του. Αμέσως μετά φορτώνει τα ελάχιστα υπάρχοντά του και φεύγει προς άγνωστη κατεύθυνση. Σχεδόν αμέσως τον μιμούνται και οι υπόλοιποι Μαύροι της πόλης: την εγκαταλείπουν, υπό το έκπληκτο βλέμμα των άναυδων Λευκών.
Ο Κέλι επιλέγει ένα δύσκολο, παρακινδυνευμένο σχεδόν, εγχείρημα: αυτός, ένας Μαύρος συγγραφέας, λέει την ιστορία των Μαύρων μέσα από τα μάτια των Λευκών κατοίκων της πόλης που παρακολουθούν το μεγάλο φευγιό: ποτέ δεν μαθαίνουμε ρητά από τα χείλια των ίδιων των Μαύρων την αιτία της εξόδου, δεν μαθαίνουμε τίποτα για το γιατί, το πώς, το γιατί τότε, το πού, κάτι που δημιουργεί ένα κλίμα αμφιβολίας σχετικά με την έξοδο που δίνει ιδιαίτερη δύναμη στο βιβλίο. Ο Κέλι παίρνει το ρίσκο να αποτυπώσει αφηγηματικά την ψυχολογία και τη νοοτροπία των Λευκών μέσα από το πρίσμα ενός Μαύρου συγγραφέα (ας σκεφτούμε πόσο συχνά έχουμε Λευκούς συγγραφείς να μιλούν για τις σκέψεις των Μαύρων χαρακτήρων τους) και, μιλώντας για τους Λευκούς και μέσα από το βλέμμα των Λευκών, ο Κέλι αποφεύγει τον σκόπελο ενός χοντροκομμένου μανιχαϊσμού, καθώς αποτυπώνει διάφορες αποχρώσεις στις στάσεις και στις συμπεριφορές, που όμως όλες, τελικά, ανήκουν με τον τρόπο τους στο ίδιο γενικό πλαίσιο του «λευκού βλέμματος», της οπτικής του προνομιούχου, του «από πάνω», του κυρίαρχου. Από τις συνομιλίες των Λευκών αναδύεται όλη η προκατάληψη, η βία, η αίσθηση ανωτερότητας, ο βαθύς ρατσισμός: οι Λευκοί απλώς δεν καταλαβαίνουν, οι Μαύροι στα μάτια τους είναι ουσιαστικά αόρατοι. Συνάμα, η «αποσιώπηση» της φωνής των Μαύρων είναι τόσο εύγλωττη, σχεδόν κραυγάζει στ’ αυτιά μας.
Το βιβλίο εκδόθηκε το 1962, αλλά τοποθετεί τα γεγονότα που αφηγείται στο 1957 –μια εποχή που η κορύφωση του κινήματος για τα δικαιώματα των Αφροαμερικανών απέχει αρκετά ακόμα– και έχει συζητηθεί πολύ για το πολιτικό «μήνυμα» που έστελνε, τι δηλαδή σημαίνει αυτή η σιωπηλή έξοδος των Μαύρων: απελπισία και παραίτηση; αναχωρητισμό και απόρριψη κάθε δυνατότητας ένταξης των Μαύρων στις αμετάκλητα Λευκές ΗΠΑ; πολιτική τοποθέτηση υπέρ της «μη-βίας»; Ας μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για μια εποχή που κάποιοι υποστήριζαν ακόμα και μια διαχωρισμένη επικράτεια αποκλειστικά για Μαύρους ή την εγκατάλειψη των ΗΠΑ από τους Μαύρους, ενώ οι απόψεις του ίδιου του Κέλι για την πολιτική του κινήματος εξελίσσονταν μέσα στον χρόνο, κάτι που αντανακλάται και στα κείμενά του.
Δεν ξέρω αν ο Κέλι είναι «ο χαμένος γίγαντας της αμερικανικής λογοτεχνίας», όπως τον αποκαλούσε το 2018 το New Yorker, σίγουρα πάντως είναι κάτι διαφορετικό από την «τάση» (μόδα;) της περιοδικής επανανακάλυψης «χαμένων κλασικών», μια τάση που ωστόσο έχει αποδώσει και πραγματικά διαμάντια, όπως τα διηγήματα της Λουσία Μπερλίν. Το γιατί η συγγραφική πορεία του Κέλι δεν είχε ανάλογη συνέχεια είναι θέμα που έχει συζητηθεί πολύ, συζήτηση που αποτυπώνεται και στον πρόλογο του βιβλίου.

bookworm-sue.blogspot.com

Άρθρο

bookpress.gr

Δυσκολεύεσαι να αντιληφθείς πώς το συγκεκριμένο ευφυές μυθιστόρημα που ξεδιπλώνει τις αφηγηματικές αρετές του σε 325 σελίδες είναι δημιούργημα ενός ανθρώπου που δεν είχε κλείσει καν τα 25 του χρόνια. Ο συγγραφέας δεν μασάει τα λόγια του και δεν χαρίζεται σε κανέναν. Μιλά για τον ρατσισμό και το σεξισμό χωρίς φόβο και με πολύ πάθος, όπως αυτό αποτυπώνεται στους ήρωες τους. Βάζει τους λευκούς να μιλήσουν για τα δεινά των μαύρων σε ένα ιδιοφυές plot-twist που πάντα θα συνοδεύει το όνομά του. Ο λόγος του είναι σκληρός ξύνοντας την επιφανειακή θεώρηση των ρατσιστικών και σεξιστικών στερεοτύπων που είναι βαθιά ριζωμένα στην αμερικανική κοινωνία. Το τέμπο του είναι στιβαρό και σε συμπαρασύρει κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον σε αυτό το απολαυστικό ανάγνωσμα.

filoithslogotexnias.blogspot.com

librofilo.blogspot.com