Το θέμα της σκέψης απασχόλησε πολύ τον Μάρκο Αυρήλιο. Έγραφε ότι η ζωή μας παίρνει το χρώμα των σκέψεών μας. Πολύ φυσικά, τον απασχόλησε και το τι σκεφτόταν και το πώς σκεφτόταν. Ο ίδιος έλεγε ότι πρέπει να αποκτήσουμε τη συνήθεια να λιχνίζουμε τις σκέψεις μας ώστε αν κάποιος μας ρωτήσει τι σκεφτόμαστε, να μπορούμε να δώσουμε μια σαφή απάντηση.
Αυτός είναι ένας καλός τρόπος τη σημερινή εποχή για εμάς που είμαστε διαρκώς απασχολημένοι και μας κατακλύζουν οι σκέψεις μας. Αν κάποιος μας ρωτούσε: «Τι κάνετε; Γιατί το κάνετε; Τι σκέφτεστε;» θα μπορούσαμε να του δώσουμε μια καλή απάντηση;
Από την αρχή της χρονιάς συλλογίζομαι πάνω σε κάποιες ιδέες –κυρίως των Στωικών– που ευελπιστώ να με κάνουν καλύτερο. Σκέψεις που ελπίζω να δώσουν στη ζωή μου ένα καλό χρώμα.
Ορίστε κάποιες από αυτές…

1. Να κάνω λιγότερα με καλύτερο τρόπο.
Μία από τις προκλήσεις της νέας χρονιάς ήταν να επιλέξω ένα μότο. Διάλεξα το «κάνε λιγότερα», μια ιδέα που προέρχεται από τον Μάρκο Αυρήλιο, ο οποίος υποστήριζε ότι αν αναζητάει κάποιος ηρεμία, θα πρέπει να κάνει λιγότερα. Και ακολουθούσε μια διευκρίνιση προς τον εαυτό του: όχι τίποτα, απλώς λιγότερα· κάνε μόνο ό,τι είναι ουσιώδες. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι θα προσφέρει διπλή ικανοποίηση το να κάνει κανείς λιγότερα με καλύτερο τρόπο.

2. Να είμαι γρήγορος στο παρόν αλλά και στο μέλλον.
Όταν έγραφα το βιβλίο μου Discipline is destiny (αναμένεται στα ελληνικά από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ τον Νοέμβριο του 2023) είχα φιλοξενήσει σε ένα podcast την Kate Courtney, πρωταθλήτρια ορεινής ποδηλασίας, η οποία μου αποκάλυψε τη συμβουλή που της είχε δώσει ο προπονητής της όταν εκείνη πίεζε πολύ τον εαυτό της στην προπόνηση: «Θέλεις να είσαι γρήγορη τώρα ή στο μέλλον;». Αυτό σημαίνει: «Θέλεις να τα καταφέρεις στην προπόνηση ή στον αγώνα;».

3. Να είμαι καλός υπηρέτης του στωικισμού.
Στον τοίχο δίπλα από το γραφείο μου έχω κολλήσει μία σημείωση που γράφει: «Είμαι καλός υπηρέτης του στωικισμού;». Η συγγραφή βιβλίων είναι δουλειά. Το βιβλιοπωλείο που έχω, το Painted Porch, είναι δουλειά. Το σάιτ μου Daily Stoic είναι δουλειά. Πάντοτε όμως αναρωτιέμαι όχι αν παίρνω καλές αποφάσεις σε επαγγελματικό επίπεδο, αλλά αν είμαι καλός υπηρέτης του στωικισμού, της φιλοσοφίας που μου δίνει τόσο πολλά· αν είμαι ειλικρινής, ηθικός, δίκαιος, λογικός και μετρημένος – όλα αυτά με προβληματίζουν.

4. Να μη διαμορφώνω γνώμη για τα πάντα.
Σύμφωνα με τον Μάρκο Αυρήλιο, συμβαίνει κάποιες φορές να μην έχουμε γνώμη για κάποια πράγματα. Δεν χρειάζεται να διαμορφώνουμε γνώμη για τα πάντα, υπενθυμίζει στον εαυτό του. Δεν χρειάζεται να αφήνουμε κάτι να στενοχωρήσει την ψυχή μας. Δεν χρειάζεται να σκεφτόμαστε κάτι για τα πάντα.

5. Μια μικρή νίκη κάθε μέρα είναι αρκετή.
Μία από τις καλύτερες συμβουλές του Σενέκα είναι στην πραγματικότητα κάτι πολύ απλό. Λέει στον Λουκίλιο ότι κάθε μέρα θα πρέπει να αποκτάει κανείς κάτι που θα τον κάνει πιο δυνατό απέναντι στη φτώχεια, στον θάνατο, σε κάθε κακοτυχία. Κάθε μέρα να κερδίζει από κάτι. Αυτό είναι όλο.

6. Να πληρώνω τους φόρους μου.
Και όχι μόνο τους φόρους που επιβάλλει το κράτος. Ο Σενέκας έγραψε στον Λουκίλιο: «Όλα τα πράγματα που προκαλούν παράπονα ή φόβο είναι σαν τους φόρους της ζωής – πράγματα από τα οποία, αγαπητέ μου Λουκίλιε, δεν πρέπει να ελπίζεις να εξαιρεθείς ή να τα αποφύγεις». Οι ενοχλητικοί άνθρωποι είναι ο φόρος που πληρώνεις επειδή βρίσκεσαι έξω από το σπίτι σου. Οι καθυστερήσεις είναι ο φόρος για τα ταξίδια. Οι haters είναι ο φόρος επειδή έχεις κανάλι στο YouTube. Υπάρχει φόρος και για τα χρήματα· όσο πιο επιτυχημένος είμαι, τόσο περισσότερα πρέπει να πληρώνω. Στη ζωή υπάρχει φόρος για τα πάντα. Μπορείς να κλαίγεσαι. Ή να πληρώνεις τους φόρους αυτούς με χαρά.

7. Να έχω χρόνο για ξόδεμα.
Ο «ποιοτικός» χρόνος δεν υπάρχει. Ο χρόνος είναι χρόνος. Για την ακρίβεια, όπως λέει ο Jerry Seinfeld, η καλύτερη στιγμή είναι ο χρόνος που έχεις για ξόδεμα, όπως το να τρως δημητριακά μες στη νύχτα ή να ξαπλώνεις στον καναπέ. Ξέχνα το κυνήγι των ΤΕΡΑΣΤΙΩΝ εμπειριών. Όλα μπορεί να είναι υπέροχα αν τα βλέπεις έτσι.

8. Να έχω κόσμο στο τραπέζι.
Είναι χρήσιμο να σκεφτείς με τι μοιάζει πραγματικά η επιτυχία. Αν κάνεις μια προβολή στο μέλλον, πώς θα είναι; Δεν πρόκειται να σκεφτείς πόσα χρήματα κέρδισες, πόσο σπουδαία επιχείρηση έστησες, πόσα βιβλία, δίσκους, εταιρείες πούλησες, αν είσαι μόνος, αν τα παιδιά σου δεν απαντούν στο τηλέφωνο, αν οι φίλοι σου δεν θέλουν να έχουν καμία επαφή μαζί σου. Στο τέλος της ζωής σου επιτυχία είναι ένα τραπέζι γεμάτο κόσμο, με τα μέλη της οικογένειάς σου και τους φίλους σου που θέλουν να βρίσκονται δίπλα σου.

9. Τα απλά και καθημερινά πράγματα είναι όμορφα.
Ο Μάρκος Αυρήλιος στο έργο του Τα εις εαυτόν μιλάει με θαυμασμό για τη «γοητεία και τη σαγήνη» των φυσικών διαδικασιών. Ένας φούρναρης, γράφει, φτιάχνει τη ζύμη και όταν φουσκώσει τη βάζει στον φούρνο. Έπειτα αναλαμβάνει η φύση. «Το ψωμί που ψήνεται ανοίγει εδώ κι εκεί και οι χαρακιές αυτές, χωρίς να το επιδίωκε ο φούρναρης, τραβούν την προσοχή μας και ανοίγουν την όρεξή μας» γράφει. Είναι μια όμορφη παρατήρηση για ένα τόσο απλό και συνηθισμένο κομμάτι της καθημερινής ζωής, κάτι που μόνο ένας ποιητής θα μπορούσε να διακρίνει. Είναι επίσης κι ένας όμορφος τρόπος για να κινείται κανείς στη ζωή. Παρατήρησε τα αποτυπώματα των πελμάτων από τα πόδια ζώων πάνω στο γεμάτο σκόνη πορτμπαγκάζ ενός αυτοκινήτου. Θαύμασε τον ατμό που αναβλύζει από τους αεραγωγούς ένα πρωινό στη Νέα Υόρκη, τον ήχο που κάνει το στιλό καθώς γλιστράει πάνω στο χαρτί, το πάτωμα που είναι γεμάτο παιδικά παιχνίδια. Βρες την ομορφιά στα απλά και καθημερινά πράγματα της ζωής.

10. Να κάνω υπομονή.
Ο Σενέκας έγραψε ότι το καλύτερο φάρμακο για τον θυμό είναι η καθυστέρηση. Ο Robert Greene υποστήριξε ότι πρέπει να ασκήσουμε την υπομονή μας και να περιμένουμε να περάσει μία μέρα προτού αναλάβουμε να επιλύσουμε κάποιο πιεστικό πρόβλημα, ενώ η Joyce Carol Oates ακολουθούσε έναν απλό κανόνα: «Σχεδόν ποτέ δεν δίνω στη δημοσιότητα κάτι αμέσως». Κάθε πρώτο σχεδίασμα μπαίνει στο συρτάρι και παραμένει εκεί, κάποιες φορές για έναν ολόκληρο χρόνο, κάποιες άλλες για περισσότερο καιρό. Όταν τρεις από τους πιο αγαπημένους μου στοχαστές συγκλίνουν, τότε καταλαβαίνω ότι έχω βρει κάτι σημαντικό προς σκέψη.

11. Ζωντανός χρόνος ή νεκρός;Μια και ανέφερα τον Robert Greene, πριν από λίγα χρόνια μού είχε δώσει μια συμβουλή που τη φέρνω στο μυαλό μου σχεδόν καθημερινά. Μια εποχή είχα κολλήσει σε μια δουλειά από την οποία ήθελα να φύγω. Τότε ο Ρόμπερτ μού είχε αναφέρει ότι υπάρχουν δύο είδη χρόνου: ο ζωντανός χρόνος και ο νεκρός. Νεκρός χρόνος είναι όταν κάθεσαι και περιμένεις μέχρι κάτι να σου συμβεί. Ο ζωντανός χρόνος είναι όταν έχεις τον έλεγχο, όταν αξιοποιείς κάθε δευτερόλεπτο, όταν μαθαίνεις, γίνεσαι καλύτερος και εξελίσσεσαι. Πήρα λοιπόν την απόφαση ότι θα αξιοποιούσα στο έπακρο κάθε στιγμή που ήμουν κολλημένος σε εκείνη τη δουλειά. Η συγκεκριμένη περίοδος ήταν τελικά απίστευτα παραγωγική, με μπόλικη μελέτη, έρευνα και αναρίθμητες σημειώσεις που με βοήθησαν να γράψω δύο βιβλία μου, τα The obstacle is the way και Ego is the enemy.

Το κείμενο, το οποίο μετέφρασε η Δέσποινα Δρακάκη, προέρχεται από τον προσωπικό ιστότοπο του Ryan Holiday. Δείτε ΕΔΩ τα βιβλία του που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ.