«Ο φίλος μου, το σκοτάδι» της Kathleen Glasgow

28/11/2023

«Ο φίλος μου, το σκοτάδι» της Kathleen Glasgow

Διαβάστε το σημείωμα της συγγραφέα που υπάρχει στο τέλος του βιβλίου της, μια ιστορία για την απώλεια, το πένθος και την ανάγκη να φροντίζεις και να σε φροντίζουν. Προσοχή: Spoiler alert!

Κανένας δεν ξέρει πραγματικά την ιστορία των γονιών του. Εξάλλου, όπως λέει η Τάιγκερ Τόλιβερ στο βιβλίο: «Είναι πολύ δύσκολο να σκέφτεσαι τους γονείς σου ως ανθρώπους που έχουν πάρει λάθος αποφάσεις, καβγαδίζουν, και με τις καρδιές τους ραγισμένες, όλα αυτά». Οι γονείς μας επιλέγουν τι θα μας πουν για το πώς μεγάλωσαν και έγιναν, βασικά, αυτοί οι άνθρωποι που μας λένε τι ώρα να πάμε για ύπνο ή πότε να διαβάσουμε ή γιατί δεν μπορούμε να πάμε στο πάρτι.
Ράβεις την ιστορία των γονιών σου από μικρά μπαλώματα αναμνήσεων, μερικά φωτεινά και ζεστά, άλλα τόσο ξεθωριασμένα που η αλήθεια τους είναι σχεδόν αόρατη. Ίσως, στο τέλος, μέσα από φωτογραφίες, να έχεις τελικά ένα δείγμα πιο ολοκληρωμένο. Μπορείς μ’ αυτόν τον τρόπο να συναρμολογήσεις έναν γονιό.

Τι γίνεται όμως αν όλη η ζωή του γονιού σου χωράει σ’ ένα κουτί από παπούτσια; Τι γίνεται όταν υπάρχουν τεράστια κενά στην ιστορία;

Η ιστορία της Τζουν Τόλιβερ, που χάνει τους γονείς της ως παιδί, ήταν εν μέρει εμπνευσμένη από τη δική μου μητέρα. Η μητέρα της πέθανε όταν ήταν επτά ετών, και η μητέρα μου με τον αδελφό της στάλθηκαν σε ορφανοτροφείο. Η αδελφή της, που ήταν μωρό ακόμη, δόθηκε σε συγγενείς· κανείς δεν ξέρει γιατί δεν πήραν και τα μεγαλύτερα παιδιά.
Ο πατέρας της ξαναπαντρεύτηκε σύντομα. Μια καλή οικογένεια υιοθέτησε τη μητέρα μου και τον αδελφό της. Μεγάλωσαν άνετα. Φωτογραφίες καθαρών, χαμογελαστών παιδιών με καουμπόικα καπέλα, τα μαλλιά της μητέρας μου μπούκλες. Ένα ντροπαλό χαμόγελο στα δεκατρία της, αλλά με μια θλίψη στα μάτια της, ένα βλέμμα που θα κουβαλούσε όλη της τη ζωή. Ένας φίλος ζωγράφισε το πορτρέτο της. Το ονόμασε «Η Θλιμμένη Κυρά».
Δεν της άρεσε να μιλάει (τουλάχιστον σ’ εμένα) για τις μέρες του ορφανοτροφείου. Μερικές φορές, η μυρωδιά του βρασμένου λάχανου την ενεργοποιούσε ή μια σκηνή σε συγκεκριμένη ταινία, όμως τα ξεσπάσματά της ήταν σύντομα. Μία δύο φορές ρώτησα το όνομα της μητέρας της. Δεν μπορούσε να το θυμηθεί. Ίσως ήταν κάτι που έπρεπε να ξεχάσει, ώστε να μπορέσει να προχωρήσει.

Πριν γεννηθώ, οι γονείς μου ανέλαβαν ανάδοχα παιδιά. Αργότερα, υιοθέτησαν τον αδελφό μου. Ίσως ήταν κάτι που κουβαλούσε μέσα της η μητέρα μου: μια ανάγκη να βοηθήσει παιδιά που χρειάζονταν οικογένεια, όταν η ζωή τους ήταν πιο σκοτεινή από ποτέ, όπως κάποτε ήταν η δική της.

Η ιστορία της Τάιγκερ είναι αυτό που μπορεί να συμβεί όταν ένα παιδί βρεθεί στο έλεος αγνώστων.
Ανά πάσα στιγμή, υπάρχουν σχεδόν μισό εκατομμύριο παιδιά σε αναδοχή στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σχεδόν δυόμισι εκατομμύρια παιδιά είναι τώρα άστεγα στις Ηνωμένες Πολιτείες και ένα στα είκοσι οκτώ παιδιά έχει γονέα που εκτίει ποινή φυλάκισης. Περισσότερα παιδιά απ’ όσα νομίζετε μεγαλώνουν με μακρινούς συγγενείς.
Αυτά τα παιδιά είναι παντού γύρω σας: στην τάξη σας, στην ομάδα σας, στη γειτονιά, στην κατασκήνωση, κάθονται ήσυχα ανάμεσα στους σωρούς βιβλίων της βιβλιοθήκης σας. Τα γνωρίζετε: Όπως η Τάιγκερ, συνειδητοποιείτε πόσες διαλυμένες ζωές είναι γύρω σας μόνο όταν και η δική σας ζωή είναι διαλυμένη;
Καμία ιστορία δεν μπορεί να συμπεριλάβει όλες τις εμπειρίες και τις λεπτομέρειες της αναδοχής και των αναμορφωτηρίων. Ή ακόμα και τη θλίψη. Σ’ αυτό το βιβλίο, προσπάθησα να πω μια ιστορία για τα χαμένα παιδιά. Παιδιά που βρέθηκαν χωρίς γονείς ή οικογένεια, για ένα σωρό λόγους: θάνατο, εθισμό, παραμέληση, κακοποίηση.
Δεν ζουν όλα τα παιδιά σε ασφαλή σπίτια. Το να μη δείξω την εμπειρία του Θαντέους θα ήταν ασέβεια σε κάθε παιδί που κακοποιήθηκε ποτέ από μέλος της οικογένειας. Μερικές φορές, η κακοποίηση συμβαίνει στην αναδοχή, όπως βλέπουμε από την Μπλόντι και την Μπράουνι.
Όμως προσπάθησα να δείξω επίσης τις Λάλα, τις Τέντι, αλλά και δασκάλους όπως ο Γουάλρους Τζάκσον, ο οποίος προσπάθησε σκληρά να βελτιώσει τη ζωή των παιδιών. Υπάρχουν άνθρωποι που εργάζονται γενναία, στην αναδοχή, στα καταφύγια αστέγων, σε ξενώνες εφήβων και σε μέρη όπου συχνάζουν νέοι. Υπάρχουν δάσκαλοι και σχολικοί σύμβουλοι και βιβλιοθηκάριοι και παππούδες και θείες και ετεροθαλή αδέλφια που ανοίγουν μυαλά, σπίτια και καρδιές. Αυτοί οι άνθρωποι παλεύουν καθημερινά να μικρύνουν τις τρύπες, σε μέγεθος Γκραν Κάνιον, στις καρδιές των παιδιών.

Το Ο φίλος μου, το σκοτάδι είναι, πάνω απ’ όλα, ένα βιβλίο για το πένθος. Είναι ένα βιβλίο για το πώς να μάθεις να συνεχίζεις, να βρίσκεις τον δρόμο σου στο σκοτάδι. Ο πατέρας της Μέι-Λιν πεθαίνει από καρκίνο. Οι Τάραν και Αλίφ χάνουν τον πατέρα τους σε αυτοκινητικό δυστύχημα. Η Τάιγκερ χάνει τη μητέρα της από ανεύρυσμα. Και ο αδελφός της Λούπε Χιντάλγκο αυτοκτονεί, η δεύτερη αιτία θανάτου νέων μεταξύ δεκαπέντε και είκοσι πέντε ετών.
Πρέπει να τα πάμε καλύτερα με τους νέους μας. Πρέπει να μιλήσουμε ανοιχτά για την κατάθλιψη και τις ψυχικές ασθένειες. Τα σχολεία μας χρειάζονται περισσότερους πόρους, περισσότερη στήριξη.

Κάποτε, έκανα μια ερώτηση στους φίλους μου στο Facebook: «Τι θα λέγατε σε κάποιον που έχει πεθάνει, αν είχατε μια τελευταία ευκαιρία;». Πολλοί απάντησαν πράγματα όπως: «Σ’ αγαπώ» ή «Μου λείπεις». Ένας είπε: «Σε συγχωρώ». Ένας άλλος είπε: «Απλώς θέλω να ξέρεις ότι είμαι χαρούμενος τώρα». Και πολλοί μού έστειλαν προσωπικά μηνύματα, επειδή δεν είχαν όλοι να πουν κάτι καλό για τον νεκρό τους, και αυτό είναι αλήθεια και σίγουρο, και πρέπει ν’ ακούσουμε αυτούς τους ανθρώπους, καθώς πενθούν με τον δικό τους τρόπο. Και μία είπε ότι ευχόταν η μητέρα της να είχε γράψει ένα γράμμα λέγοντάς της πώς να ζήσει χωρίς εκείνη, επειδή δεν ήξερε πώς να το κάνει.
Αυτό με συγκλόνισε, επειδή είναι αλήθεια. Δεν υπάρχουν οδηγίες ή βασικές γνώσεις για το πένθος. Υπάρχουν αμέτρητα βιβλία, αλλά δεν υπάρχει βιβλίο οδηγιών για το κάθε λεπτό, που να σου εξηγεί ότι η μυρωδιά του τάδε παγωτού θα σε κάνει να ξεσπάσεις σε κλάματα ή ότι ένα συγκεκριμένο τραγούδι στο ραδιόφωνο θα σε αναγκάσει να κάνεις στην άκρη του δρόμου και να κλάψεις. Και ότι αυτά τα πράγματα διαρκούν όλη την υπόλοιπη ζωή σου.
Μέσα σε τρία χρόνια, έχασα τη μητέρα και την αδελφή μου. Δεν έχω τις απαντήσεις· δεν υπάρχει σχέδιο για το πένθος. Αυτό που υπάρχει είναι ένα σκουντούφλημα μες στο σκοτάδι, ψάχνοντας ένα ζεστό χέρι για να κρατηθείς.
Δεν μπορώ να εξηγήσω την τρύπα σε μέγεθος Γκραν Κάνιον μέσα μου, έτσι έγραψα ένα βιβλίο γι’ αυτό. Ελπίζω πως αν περιπλανιέστε στον σκοτεινό δρόμο του πένθους, η ιστορία της Τάιγκερ να σας βοηθήσει έστω και λίγο.

Κάθλιν Γκλάσγκοου

Υ.Γ. Ο μεγαλύτερος αδελφός μου ανέλαβε ένα ηρωικό ταξίδι για να συναρμολογήσει την ιστορία της μητέρας μου μέσα από αναρτήσεις στο Ancestry.com, εντοπίζοντας παλιούς γείτονες, φακέλους της κομητείας, μέχρι και παλιά αρχεία μετανάστευσης. Βρήκε εκείνη τη μικρή αδελφή, ενήλικη γυναίκα πια, παρόλο που η μητέρα μου είχε ήδη πεθάνει.
Λίγο όμως πριν συμβεί αυτό, ανακάλυψε το πρώτο όνομα της μητέρας της, το οποίο είχε ξεχάσει προ πολλού.
Ήταν ίδιο με το δικό της.

Σχετικά βιβλία