Η 41χρονη Catriona Ward, που έχει ζήσει σε πολλές χώρες, έχει ήδη γράψει δύο γκόθικ μυθιστορήματα τρόμου, και τα δύο με ιστορικό υπόβαθρο, που έτυχαν θερμής υποδοχής. Στο τρίτο της βιβλίο όμως, με τίτλο Το τελευταίο σπίτι της οδού Νίντλες, τα πράγματα άλλαξαν. Το βιβλίο αυτό ήταν που την καθιέρωσε ως μια πραγματική μετρ του σασπένς, όπως τη χαρακτήρισε ο Stephen King.
Η συγγραφέας μάς συστήνει τώρα το νέο της ψυχολογικό θρίλερ Σαντάιαλ, μια λυρική, διεστραμμένη ιστορία για τον τοξικό δεσμό ανάμεσα σε μια μητέρα και μια κόρη, που ξεκινά ως αστικό νουάρ και στη συνέχεια μεταφέρεται στην παράξενη και τρομακτική έρημο Μοχάβε. Η Ward μας μίλησε μέσω Zoom από το σπίτι της στο Ντάρτμουρ, όταν ένα φως άρχισε να τρεμοπαίζει κατά τη διάρκεια της συνέντευξης. H συγγραφέας το απέδωσε στις ιδιορρυθμίες της ζωής στην εξοχή, αλλά δεν αποκλείσαμε και το ενδεχόμενο κάποιου πνεύματος που αποφάσισε να ανακοινώσει την παρουσία του.

Ποιο ήταν το σημείο εκκίνησης για το Σαντάιαλ;
Το μυθιστόρημα είναι αρκετά Γκραν Γκινιόλ – βοηθάει να αγκιστρώνεται η γραφή σου στην πραγματικότητα, αλλιώς η τρέλα μπορεί να σε συνεπάρει. Ήξερα ότι η ιστορία θα αφορούσε τη σχέση φύσης και ανατροφής, και ήθελα να διερευνήσω την τροποποίηση της συμπεριφοράς. Στη συνέχεια ανακάλυψα ότι στο πλαίσιο του προγράμματος MK Ultra η CIA είχε τοποθετήσει ηλεκτρόδια στον εγκέφαλο σκύλων με στόχο να δημιουργήσουν τηλεκατευθυνόμενα σκυλιά. Η ανακάλυψη αυτού του πειράματος ήταν εκείνη η πολύτιμη στιγμή που σκέφτηκα «Εδώ είμαστε».

Μια προειδοποίηση για το θέμα που πραγματεύεται το βιβλίο θα ήταν χρήσιμη για όσους και όσες αγαπούν τα σκυλιά, αλλά σοκ μπορεί να προκαλέσει και η απεικόνιση της μητρότητας.
Εγώ δεν είμαι μητέρα, ωστόσο θεωρώ πραγματικά τρομακτικό το να σκέφτομαι πόσο μεγάλη πίεση ασκεί σε κάποιον η ευθύνη του να φέρνει μια μικροσκοπική ανθρώπινη ύπαρξη στον κόσμο και να είναι υπεύθυνος για την ανατροφή της. Νομίζω ότι συχνά μπαίνουμε στον πειρασμό να αγιοποιούμε τη μητρότητα στη μαζική κουλτούρα. Αλλά προσωπικά δεν γνωρίζω κανέναν που να μην έχει νιώσει έστω και μια στιγμιαία παρόρμηση να σκοτώσει ένα μέλος της οικογένειάς του – βέβαια αυτό δεν σημαίνει ότι θα το κάνει, αλλά σε κάθε περίπτωση αυτά τα συναισθήματα αλλοιώνουν μια σχέση.

Μιλήστε μας για το φόντο της ιστορίας.
Είχα την τύχη να πάω στην έρημο Μοχάβε, όπου εκτυλίσσεται ένα τεράστιο κομμάτι του βιβλίου. Τη βρήκα πολύ γκόθικ, γιατί δίνει μια αίσθηση ελευθερίας, η οποία όμως είναι ψευδής. Υπάρχει κάτι σε αυτό το αχανές, ανοιχτό τοπίο, όπου η φύση μπορεί να σε κατασπαράξει κι όπου μπορεί στ’ αλήθεια να χαθείς. Αυτό το αίσθημα δεν το βιώνουμε και τόσο στην εποχή μας, παρ’ όλα αυτά έχει έναν ιδιαίτερο αντίκτυπο στο μυαλό και στην ψυχή όταν μας συμβαίνει.

Σας ενοχλεί που σας χαρακτηρίζουν ως συγγραφέα βιβλίων τρόμου;
Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα είδη, οι όροι είναι ωφέλιμοι και ταυτόχρονα μη ωφέλιμοι, ωστόσο λατρεύω τον τρόμο. Πιστεύω ότι είναι ένα από τα πιο εκφραστικά λογοτεχνικά είδη, γεμάτα ενσυναίσθηση. Όλοι στη ζωή μας αισθανόμαστε φόβο.
Η ανάγνωση είναι μια διαρκής πράξη τηλεπάθειας ή ενσυναίσθησης, και τα βιβλία τρόμου φτάνουν ακόμα πιο βαθιά: μοιράζεσαι τις πιο ευάλωτες πτυχές σου με τους αναγνώστες και τους ζητάς να μοιραστούν και τις δικές τους. Είναι σαν να προχωράς μέσα σ’ ένα τούνελ κι ελπίζεις πως ο συγγραφέας θα εμφανιστεί με έναν φακό, για να σε πάρει από το χέρι.

Γιατί πιστεύετε ότι, σε αντίθεση με τα άλλα λογοτεχνικά είδη, ο τρόμος εξακολουθεί να προκαλεί μια αμφιθυμία;
Νομίζω πως αυτό έχει να κάνει με τη δυσκολία που αντιμετωπίζουμε κοινωνικά να ανοιχτούμε σε συναισθήματα που ο κόσμος θεωρεί κάπως «παιδιάστικα». Ο τρόμος δεν είναι κάτι στο οποίο επιλέγουμε να εμβαθύνουμε, θεωρείται λίγο «κακόγουστος». Αλλά όταν γίνεται με τον κατάλληλο τρόπο, ο τρόμος μπορεί να σε μεταμορφώσει.

Η οικογένεια είναι ένα επαναλαμβανόμενο θέμα στα βιβλία σας. Τι πήγε στραβά –ή σωστά– στην παιδική σας ηλικία;
Καθώς μεγάλωνα, αλλάζαμε κάθε λίγα χρόνια όχι μόνο σπίτι αλλά και ήπειρο – από την Ουάσινγκτον στην Κένυα και αποκεί στη Μαδαγασκάρη. Όταν δεν έχεις ένα φυσικό μέρος που να αποκαλείς «σπίτι», τότε στην οικογένεια γίνεστε ο ένας το σπίτι του άλλου. Υπάρχει τεράστια οικειότητα, δύναμη και πάθος σε αυτό, αλλά επειδή έχω το μυαλό ενός συγγραφέα τρόμου, η ερώτηση που βρίσκεται στο πίσω μέρος του μυαλού μου είναι: «Πώς θα μπορούσε αυτό να πάει στραβά;».

Μπορείτε να μας περιγράψετε την πιο τρομακτική σας εμπειρία;
Πάσχω από υπναγωγικές ψευδαισθήσεις. Άρχισαν να εμφανίζονται όταν ήμουν περίπου 13 ετών. Καθώς με έπαιρνε ο ύπνος, αισθανόμουν στη μέση μου ένα χέρι που με έσπρωχνε με δύναμη. Ήξερα ότι υπήρχε κάποιος στο δωμάτιο και πως δεν είχε αγαθές προθέσεις. Με βάση τις πληροφορίες που είχα τότε –όταν δεν υπήρχε ακόμη το Google–, δεν υπήρχε άλλη εξήγηση γι’ αυτό. Νομίζω ότι είναι ίσως το πιο βαθύ χάσμα που βίωσα ποτέ. Δεν υπάρχει κάτι άλλο που να μπορεί να συγκριθεί με αυτό κάτω απ’ το φως της μέρας.

Τι πιστεύετε ότι είναι αυτό που κάνει τον τρόμο και τα γκόθικ βιβλία τόσο ελκυστικά ως μέσο έκφρασης φεμινιστικών ιδεών;
Υπάρχει μια περίπλοκη αίσθηση ενδυνάμωσης που αντλεί κανείς, ειδικά από μια ιστορία με φαντάσματα. Δεν ξέρω καμία γυναίκα που να μην έχει νιώσει η ίδια σαν φάντασμα, έστω και για λίγο, στο εργασιακό περιβάλλον, για παράδειγμα. Ακόμα και το να είσαι γυναίκα ενσαρκώνει έναν τρόμο. Αρκεί να αναλογιστούμε την εμπειρία μιας γέννας.

Ξεκινήσατε ως ηθοποιός. Τι σας έκανε να στραφείτε στη συγγραφή;
Δεν ήμουν καθόλου καλή στα κάστινγκ και ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι αυτό δεν μπορούσε να συνεχιστεί. Μου πήρε εφτά χρόνια για να καταλάβω τι ήθελα να κάνω κι ένιωσα μεγάλη ανακούφιση όταν συνειδητοποίησα τελικά ότι το χαρτί είναι το κατάλληλο μέσο για να πει κανείς μια ιστορία. Σου δίνει τη δυνατότητα να δεις σφαιρικά ποιος είσαι αφήνοντας διάσπαρτα θραύσματα του εαυτού σου. Αυτό με κάνει να αισθάνομαι πιο αληθινή από ποτέ.

Πουλήσατε τα δικαιώματα για την κινηματογραφική μεταφορά του θρίλερ Το τελευταίο σπίτι της οδού Νίντλες. Σας αρέσει ο κινηματογραφικός τρόμος;
Δεν μπορώ να δω ταινίες τρόμου, με τρομάζουν. Μπορώ όμως να γράψω και να προκαλέσω κάποια συναισθήματα, και επειδή το βιβλίο είναι μια πράξη συνεργασίας μεταξύ αναγνώστη και συγγραφέα, ο αναγνώστης έχει σχεδόν ένα στοιχείο συναίνεσης. Οι οπτικές εικόνες είναι ένα εντελώς διαφορετικό εφέ.

Ποια βιβλία υπάρχουν στο κομοδίνο σας;
Στην πραγματικότητα δεν διαβάζω πολύ, γιατί γράφω, αλλά στο κομοδίνο μου έχω πάντα τη συλλογή διηγημάτων της Kelly Link Get in Trouble. Ο κόσμος της είναι τόσο αληθινός που όταν βγαίνω από αυτόν νιώθω ότι ο δικός μας κόσμος είναι μη πραγματικός.

Ποιο ήταν το τελευταίο βιβλίο που σας συνεπήρε;
Το Mrs March της Virginia Feito. Το λάτρεψα αυτό το βιβλίο – και πραγματικά ζήλεψα τη Feito ως συγγραφέα. Κυκλοφόρησε ως mainstream μυθοπλασία, αλλά για μένα ήταν ένα δυνατό βιβλίο τρόμου.

Και ποιο παιδικό βιβλίο σάς έχει επηρεάσει περισσότερο;
Το Watership Down (στα ελληνικά κυκλοφορεί με τον τίτλο Στο λόφο του Γουότερσιπ) είχε μεγάλη επίδραση πάνω μου. Και δεν έχει να κάνει με κουνέλια· αντιθέτως, διερευνά ένα σχεδόν πλατωνικό ιδεώδες της κοινωνίας. Μικρή διάβαζα και Stephen King. Έχει μεγάλη πέραση στους εφήβους, καθώς έχουν πληθώρα νέων κι άγνωστων συναισθημάτων να αντιμετωπίσουν στην ηλικία τους. Όταν τα συναισθήματα αυτά, όπως ο τρόμος, αναγνωρίζονται από έναν συγγραφέα, η εμπειρία είναι πολύ έντονη.

Η συνέντευξη της Catriona Ward στη Hephzibah Anderson δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα The Observer στις 26 Φεβρουαρίου 2022 (μτφρ. Ειρήνη Μανιατοπούλου).